مراسم زار، آیینی کهن و منحصر به فرد در جنوب ایران، به ویژه هرمزگان و جزیره قشم، و خوزستان است که برای رهایی افراد از شر جن و ارواح خبیثه برگزار میشود. این مراسم که ریشه در فرهنگ و باورهای مردم این خطه دارد، با موسیقی، رقص، آواز و احضار جن همراه است.
چه کسانی به زار پناه می‌برند؟
مردم محلی زمانی به سراغ زار می‌روند که با وجود طی کردن مراحل درمانی معمول، همچنان از بیماری، مشکلات روحی و یا عدم تعادل رنج می‌برند. این مشکلات ناشی از تسخیر شدن فرد توسط جن یا روح سرگردان است و به همراه آنها زار که آن هم یک نوع موجود ماوراءالطبیعه ای هست همراه این موجودات تسخیر میشود. که مردم این مناطق با مراجعه به بابازار و مامازار این موجودات را دفع و یا کنترل می‌کنند.
نقش بابا زار و ماما زار
بابا زار و ماما زار، متخصصان برگزاری این مراسم، با استفاده از ادوات مخصوص و دانش خود، به تشخیص و "درمان" فرد "هوایی" (تسخیر شده توسط جن) می‌پردازند.
نحوه اجرای مراسم زار در جنوب ایران
مراسم زار، که به عنوان "جن‌گیری" یا "رقص باد" نیز شناخته میشود، یک آیین سنتی در جنوب ایران است که برای درمان بیمارهای ناشی از تسخیر شدن توسط ارواح یا اجنه یا "بادها" باشد، انجام میشود. این مراسم که ریشه در فرهنگ آفریقایی دارد، عمدتاً توسط اقوام ساحل‌نشین جنوب ایران، از جمله مردم بوشهر، هرمزگان و خوزستان اجرا میشود.
مراحل اجرای مراسم زار:
-
آماده سازی:
- آماده سازی: فرد بیمار به مدت هفت روز دور از انظار، تحت مراقبت بابازار یا مامازار قرار می‌گیرد و با داروها و روغن‌های مخصوص که به بدن بیمار زده میشود آماده مراسم میشود.
-
تهیه لوازم مورد نیاز مانند: لباس‌های مخصوص زار که با رنگ‌های شاد و تزئینات فراوان آراسته شده‌اند. و هر نوع زارب لباس های مخصوص خود را دارد، بلفرض مثال زار بحری لباس کرم رنگ یا سفید دارد، و زار سادات لباس سیاه دارد و زار نوبان لباس قرمز یا قهوه ای یا مشکی دارد و...
- گروه موسیقی زار ادوات موسیقی مانند دهل، تمپو، نی همون و سایر سازهای محلی را آماده می‌کنند.
- در فضایی که با ادوات و نمادهای خاص زار تزئین شده، موسیقی نواخته میشود و بابا زار یا ماما زار با خواندن ادعیه و اشعار، جن تسخیر شده در جسم بیمار را احضار می‌کند.
- قربانی‌هایی مانند: مرغ، بز، یا گوسفند بنا به دستور از پیش تعیین شده توسط زاری که در جسم بیمار وجود دارد آماده میشود.
- عطر، بخور و سایر مواد خوشبوکننده مخصوص هر زاری را دود خواهند کرد.
-
آغاز مراسم:
- افراد شرکت کننده که در گذشته خود مراسم زار را تجربه کرده‌اند یا تحت تأثیر زار قرار گرفته‌اند و روغن مالی و تدهین شده اند ، در محل برگزاری مراسم حاضر می‌شوند.، این مراسم معمولاً در منزل بابازار یا مامازار برگزار میشود و بعضی مواقع در منزل بیمار اجرا میشود.
- روشن کردن آتش و سوزاندن بخورات مخصوص مراسم زار برای ایجاد فضایی روحانی و احضار موکلین کمک رسان دود میشود.
- نواختن موسیقی توسط نوازندگان و خواندن آوازهای مخصوص هر نوع زاری.
-
رقص زار یا بازی زار:
- رقص و چرخش بابا زار یا مامای زار به منظور برقراری ارتباط با زیران( کلمه زیران به مجموع چند زار گفته میشود).
- رقص و بازی فرد بیمار به مرور وارد خلسه شده و حرکات و رفتار او تحت تاثیر جن یا زار قرار می‌گیرد همه این حرکات و بازی ها توسط زاری که در جسم شخص وجود دارد انجام میشود و شخص به خودی خود توانایی کنترل بدن خود را ندارد.
- ورود بیمار به مراسم و شروع رقص او، که به این نوع رقص بازی می‌گویند، یا در بعضی مناطق بهش میگن گازی.
- تقلید حرکات و حالات مختلف توسط بابا زار یا مامای زار برای تشخیص نوع باد یا روحی که بیمار را تسخیر کرده است. بلفرض مثال زار سادات بازی یا رقص نمی‌کند فقط اندکی سر خود را تکان می‌دهد، یا زار سیحوت مانند مار در زمین می‌خزد، و...
-
مذاکره و توافق:
- گفتگو و مذاکره بابا زار یا مامای زار با باد یا روح برای آزاد کردن بیمار.
- ارائه قربانی و نذر به باد یا زار برای راضی کردن آن به ترک بدن بیمار.
-
پایان مراسم:
- بیرون راندن باد یا جن یا روح از بدن بیمار توسط بابا زار یا مامای زار.
- فروکش کردن تدریجی رقص و موسیقی.
- استراحت و پذیرایی از حاضرین.
نکات قابل توجه:
- مراسم زار ممکن است چندین شبانه‌روز به طول انجامد.
- در برخی موارد، ممکن است از قرآن خواندن و دعا برای کمک به بیمار استفاده شود.
- اعتقادات و باورهای مربوط به مراسم زار در بین افراد مختلف متفاوت است.
موارد منعقد برای شرکت در مراسم زار:
- افراد دارای بیماری‌های قلبی یا عصبی هستند حق شرکت در این مراسم را ندارند.
- زنان باردار نمیتوانند در این مراسم حضور داشته باشند.
- کودکان خردسالان بجز کودکان بابازار یا نوادگان او حق حضور در مراسمات را ندارند.
اهمیت فرهنگی:
مراسم زار، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی غنی جنوب ایران، نقش مهمی در ایجاد همبستگی اجتماعی و ارائه راه حلی برای مشکلات روحی و روانی در بین مردم این منطقه ایفا می‌کند. با وجود نقدها و مخالفت‌هایی که با این مراسم وجود دارد، هنوز هم در بین مردم جنوب ایران رواج دارد و روز به روز در حال افزایش است، و به عنوان جاذبه‌ای گردشگری نیز مورد توجه افراد زیادی قرار می‌گیرد.
علاوه بر موارد ذکر شده، در نظر داشته باشید:
- مراسم زار تنوع و ظرافت‌های خاص خود را در مناطق مختلف جنوب ایران دارد. بلفرض مثال مراسم زار در آفریقا نسبت به مراسم زار ایران از زمین تا آسمان فرق دارد. و آفریقایی ها بیشتر سعی در تسخیر و جذب اجنه شیطانی را دارند و به همین خاطر در مراسمات آنها به اعمال شیطانی مانند گاز گرفتن گردن گوسفند یا بز قربانی و خوردن خون آن اقدام می‌کنند یا کارهایی انجام می‌دهند که از نظر شرعی و عقلی کاملاً متفاوت هست. اما در مراسمات ایران اکثریت با اشعار مذهبی و دینی نام بردن اسامی متبرک خداوند متعال این اعمال انجام میشود و این نشان دهنده این است که این مراسم در ایران رحمانی هستند.
- این آیین در گذر زمان دستخوش تغییراتی شده و ممکن است شاهد تفاوت‌هایی در اجرای آن در مناطق مختلف کشور هم باشید. بلفرض مثال در هرمزگان مراسم آنها نسبت مراسمی که در اهواز اجرا میشود کمی متفاوت هست. اما هر دوی آنها رحمانی و اسلامی هستند.
🔹🔹🔷🔵 اَِبَِوَِ دَِاَِوَِوَِدَِ اَلحَنین🔵🔷🔹🔹
راه ارتباط از طریق تلگرام ⇦@AbuDawod2
کانال تلگرام⇦ Abu_Dawod
شماره تلگرام 📲 09339917756
کانال دعا نویسی باطل السحر و... ابو داوود الحنین .
جهت ارتباط مستقیم با استاد به آیدی تلگرام@AbuDawod2مراجعه بفرمایید.
و جهت وارد شدن به کانال دعانویسی و طلسم نویسی استاد ابوداوود به آدرس کانال زیر مراجعه کنید.